ਉਘੇ ਵਿਦਵਾਨ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਯਾਦਗਾਰ ਕਮੇਟੀ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਟਰੱਸਟੀ ਡਾਕਟਰ ਪਰਮਿੰਦਰ ਦੀ ਪੁਸਤਕ 'ਸਾਕਾ ਜੱਲਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ, ਸਾਮਰਾਜ ਤੇ ਲੋਕ ਲਹਿਰ' ਜਲਿਆਂਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਦੀ 100 ਵੀਂ ਵਰੇਗੰਢ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਯਾਦਗਾਰ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਨੂੰ ਲੁੱਟਣ ਵਾਲੀ ਨੀਤੀ ਦੇ ਪਾਜ ਉਘੇੜਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਲੋਕ ਮਾਰੂ ਨੀਤੀ ਦੀ ਬੜੀ ਬਾਰੀਕੀ ਨਾਲ ਘੋਖ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਬਾਬਾ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਬਿਲਗਾ ਬੁੱਕ ਸਟਾਲ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਯਾਦਗਾਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਜਲੰਧਰ ਵਿੱਚ ਚਲਦਾ ਹੈ ਉਥੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।

  ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮੀਆਂ ਦੀਆਂ ਜੀਵਨੀਆਂ ਵਾਲੀ ਪੁਸਤਕ ਮੈਨੂੰ ਗੁਰਦੀਪ ਕੋਲ਼ੋਂ ਮਿਲੀ। ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਉਸ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਨਾ ਕੋਈ ਲੇਖਕ ਮਿਲਿਆ ਤੇ ਨਾ ਕੋਈ ਛਾਪਣ ਵਾਲੀ ਕਮੇਟੀ। ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਨ ਨੇ ਛਿਪਵਾਈ ਹੈ। ਠੀਕ ਮਿਲ ਗਿਆ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਛਿਪਵਾਈ ਹੈ।ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵੱਧੀਆ ਲੱਗਾ। ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਕਦੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੇਖਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਗਿਆਨੀ ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਇਸ ਨੇਕ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਸਲਾਇਆ ਤੇ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਵੀ ਕੇ ਖੰਨਾ ਨੇ ਵੀ। ਸ੍ਰੀ ਮਤੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਉਸ ਵਕਤ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸੀ ਕਿ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਘੋਖਿਆ ਨਹੀਂ ਉਸ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਨੇਕ ਕਾਰਜ ਦੀ ਸਲਾਹਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪੁਸਤਕ ਬਹੁਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਭਰਪੂਰ ਹੈ ਮੇਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਤੇ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਨੇ ਅਥਾਹ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਪੁਸਤਕ ਸਾਕਾ ਕਾਮਾਗਾਟਾਮਾਰੂ
ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼
"ਕਾਮਾਗਾਟਾਮਾਰੂ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਉੱਦਮ ਸੀ ਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਇਸ ਦਾ ਸਿਆਸਤ ਨਾਲ ਕੋਈ ਲਾਗਾ - ਦੇਗਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਜਿਵੇਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਗਈਆਂ ਇਹ ਇੱਕ ਬੜੇ ਮਹੱਤਵ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਉੱਦਮ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਇੱਕ ਬਸਤੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਵਿੱਚ ਸੀ --- ਕਾਮਾਗਾਟਾਮਾਰੂ ਦੇ ਮੁਸਾਫ਼ਰ ਸਿਆਸੀ ਲੋਕ ਨਹੀਂ ਸਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਜਹਾਜ਼ ਭਾੜੇ 'ਤੇ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸਿਆਸੀ ਲੀਡਰ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਸਾਬਕਾ ਫੌਜੀ ਸਨ ਜਿਹੜੇ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਪਾਸਾਰ ਲਈ ਜਾਨਾਂ ਹੂਲ ਕੇ ਲੜੇ ਸਨ ਤੇ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।"

ਗਦਰੀ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਕੇਸਰ ਪਿੰਡ ਠੱਠਗੜ੍ਹ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਤਰਨਤਾਰਨ ਦੇ ਜੰਮਪਲ ਤੇ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਬਾਨੀਆਂ ਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ। ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਗਏ ਉਹ ਕੰਮ ਕਾਰ ਲਈ ਸਨ ਪਰ ਜੁੱਟ ਗਏ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ। ਉਹ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਾਬਾ ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਭਕਨਾ ਨਾਲ ਮੀਤ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ। ਉਹ ਕੋਰੀਆ ਨਾਮੀ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਪਹਿਲੇ ਜਥੇ ਨਾਲ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਪਹੁੰਚੇ ਪਰ ਜਹਾਜ਼ ਤੋਂ ਉਤਰਦਿਆਂ ਸਾਰ ਹੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲੇ ਲਾਹੌਰ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਹੋਈ ਫਿਰ ਹਾਕਮਾਂ ਨੇ ਉਮਰ ਕੈਦ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇੰਨਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਖੋਜ ਪਿਰਥੀਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾੜੀਮੇਘਾ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਚੁਰੰਜੀ ਲਾਲ ਕੰਗਣੀਵਾਲ ਨੇ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਜੋ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਹੈ।

23 ਅਗਸਤ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼

ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕਾਮਰੇਡ ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ ਦਾ ਅਧਿਆਇ

                 ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਮਿਉਨਿਸਟ ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ ਨੇ 22 ਸਾਲ ਦੇ ਕਰੀਬ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਾਰੇ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ 1908 ਨੂੰ ਮਾਤਾ ਨਿਹਾਲ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਹੋਇਆ। ਉਹ 8 ਭੈਣ ਭਰਾ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਉੱਤਮ ਸਿੰਘ  ਸਿੰਘਾਪੁਰ ਤੋਂ ਹਿੰਦੁ ਨੂੰ 'ਗ਼ਦਰ' ਅਖਬਾਰ ਦਾ ਬੰਡਲ ਲਿਆ ਰਹੇ ਸਨ ਤੇ ਬੰਡਲ ਫੜਿਆ ਗਿਆ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਲਈ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਕਾਮਰੇਡ ਜੋਗਾ ਜੀ ਦੇ ਵੱਡੇਰਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਬਾਬਾ ਸ਼ਾਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਮਲੇਰਕੋਟਲੇ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਤੋਪ ਦੇ ਗੋਲਿਆਂ ਨਾਲ ਮੌਤ ਦੇ ਘਾਟ ਉਤਾਰਿਆ ਸੀ।
                ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ ਜੋਗਾ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜਦਿਆਂ ਹੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਕੁੱਦ ਪਏ ਸਨ। ਨਾਮਿਲਵਰਤਨ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 6 ਮਹੀਨੇ ਕੈਦ ਕੱਟੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ, ਅਕਾਲੀ,ਪਰਜਾ ਮੰਡਲ ਤੇ ਕਿਰਤੀ ਲਹਿਰ ਦੀਆਂ ਮੋਹਰਲੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ । ਰਜਵਾੜਾਸ਼ਾਹੀ ਤੇ ਬਿਸਵੇਦਾਰੀ ਵਿਰੁੱਧ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੁਝਾਰੂ ਘੋਲ ਲੜੇ। ਉਹ ਕਿਸਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਉੱਚ ਅਹੁਦਿਆਂ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲੋਂ ਜ਼ੈਲਦਾਰੀ ਖੋ ਕੇ ਸਾਰੀ ਜਾਇਦਾਦ ਕੁਰਕ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਆਪ 1938 ਵਿੱਚ ਕਮਿਉਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ।

>>> Contd. reading>>>

ਗਦਰੀ ਤੇ ਕਾਮਾ ਲਿਖਤ ਕੇਸਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਭਰਪੂਰ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਲੱਗੀ ਸੀ ਪੀ ਆਈ ਦੇ ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਵਿਖੇ ਉਸਰੇ ਦਫ਼ਤਰ ਚੋਂ। ਮੈਂ ਉਥੇ ਤਹਿਸੀਲ ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਕਰਾਉਣ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੈਂ ਜੁੰਮੇਵਾਰ ਕਾਮਰੇਡ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਇਹ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕਿੰਨੇ ਇਥੇ ਸਜਾਈਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਮਹਾਨ ਕੰਮ ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਮਰੇਡ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਕਨੇਡੀਅਨ ਦਾ ਹੈ। ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਗਿਆਨ ਭਰਪੂਰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸੱਜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਾਮਰੇਡ ਨੂੰ ਪੁੱਛ ਕੇ ਉਕਤ ਲਿਖਤ ਲੈ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਪੁਸਤਕ ਪੜ੍ਹੀ ਤਾਂ ਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਅਥਾਹ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ।

14 ਅਗਸਤ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼

ਮਹਾਨ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਗ਼ਦਰੀ ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ

               ਮਹਾਨ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਗ਼ਦਰੀ ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਬਾਪ ਦਾ ਨਾਮ ਭਾਈ ਜਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਚੰਦ ਕੌਰ ਸੀ। ਆਪ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਇੱਕ ਜਨਵਰੀ 1878 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਮਰਹਾਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਤਰਨਤਾਰਨ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇਂ ਸਨ। ਆਪ ਨੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਦੀ ਵਿਦਿਆ ਪਿੰਡ ਦੇ  ਤੇ ਤਰਨਤਾਰਨ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਆਪ ਛੋਟੀ ਉਮਰੇ ਹੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਸੰਵਾਦ ਰਚਾਉਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਾਦੀ ਬੀਬੀ ਹਰ ਕੌਰ ਪਿੰਡ ਖ਼ਾਨਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜਲੰਧਰ ਨਾਲ ਹੋਈ।
                   ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਇਕੱਲਾ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਤੇ ਕਮਿਉਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ। ਆਪ ਸੁਦ੍ਰਿੜ ਸਿੱਖ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਹਰ ਫ਼ਿਰਕੇ ਦੇ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਇਹ ਜਾਣ ਚੁੱਕੇ ਸਨ ਕੇ ਇਕੱਲਾ ਸਿੱਖ ਫਿਰਕਾ ਹੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਆਜ਼ਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਾ ਸਕਦਾ ਸਾਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਜਾਤ, ਧਰਮ,ਨਸਲ ਤੇ ਇਲਾਕਾਵਾਦ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠ ਕੇ ਸਮੂਹਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲੜਾਈ ਲੜਨੀ ਪਵੇਗੀ। ਇਸ ਸੋਚ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਬਾਬਾ ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਜੁਲਮ ਝੱਲੇ।

>>> Contd. reading>>>

ਬਾਬਾ ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਭਕਨਾ ਜੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਬੜਾ ਸੰਘਰਸ਼ਮਈ ਹੈ। ਉਹ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਬਾਨੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ 26 ਸਾਲ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਾਰੇ। ਪਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਈਨ ਨਾ ਮੰਨੇ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਆਪ ਸਮੂਹਿਕ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਬਣਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਦਾ ਸਮਾਜ਼ ਬਣ ਨਾ ਸਕਿਆ। ਦੇਸ਼ ਤੇ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਹਕੂਮਤ ਕਾਇਮ ਹੋ ਗਈ। ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਨਿੱਜੀ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਚੱਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ।ਇਸ ਲਈ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰਤਾ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਜੁਵਾਨੀ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਧੱਕੇ ਖਾਣ ਦੀ ਥਾਂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਨੂੰ ਅਮੀਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਲੜਾਈ ਲੜਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।